1. Θέση και μορφολογία

Η νησίδα Κίναρος βρίσκεται στο βόρειο τμήμα των Δωδεκανήσων, στο θαλάσσιο χώρο που ορίζεται ανατολικά από την Κάλυμνο και τη Λέρο και δυτικά από την Αμοργό. Απέχει 17 μίλια από την Αιγιάλη της Αμοργού και μαζί με τη γειτονική νησίδα Λεβίθα αποτελούν ουσιαστικά το γεωγραφικό όριο ανάμεσα στα νησιωτικά συμπλέγματα των Κυκλάδων και των Δωδεκανήσων. Το σχήμα του νησιού είναι μακρόστενο με διαμελισμένες ακτές, οι οποίες σε αρκετά σημεία, ιδιαίτερα στη νότια πλευρά, σχηματίζουν στενούς και ομαλούς ορμίσκους κατάλληλους για ελλιμενισμό, λόγω της φυσικής προστασίας που παρέχουν από τους ισχυρούς βόρειους ανέμους. Η δυτική πλευρά της Κινάρου διαθέτει περισσότερο κρημνώδεις και δυσπρόσιτες ακτές, ενώ η επιφάνειά της διακρίνεται από το ομαλό της ανάγλυφο και την έλλειψη ορεινών εξάρσεων.

2. Ιστορικά στοιχεία

Η γεωγραφική θέση της Κινάρου ανάμεσα στις Κυκλάδες και τα Δωδεκάνησα καθόρισε την ιστορική της εξέλιξη. Υπήρξε δορυφόρος των μεγαλύτερων νησιών, ιδιαίτερα της Αμοργού, και κατά την περίοδο της ακμής της Κοινοπολιτείας της Αμοργού (Μινώα, Αρκεσίνη, Αιγιάλη) αναπτύχθηκε ως ιδανικό αλιευτικό περιβάλλον, αλλά και ως σημαντικό αραξοβόλι για τις θαλάσσιες μετακινήσεις. Τα πλοία που ταξίδευαν ανάμεσα στην Αμοργό και τη Λέρο και υφίσταντο, κυρίως τους καλοκαιρινούς μήνες, την επίδραση των βόρειων ανέμων, μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν την Κίναρο για να ξεκουραστούν οι επιβάτες τους και για να διασπάσουν το συνεχόμενο και δύσκολο ταξίδι. Ένας μικρός οικισμός πρέπει να είχε αναπτυχθεί κατά τη διάρκεια της Αρχαιότητας πάνω στο νησί, με βασικότερη ασχολία την αλιεία και την εξυπηρέτηση των αναγκών των διερχόμενων πλοίων. Στην κορυφή του νησιού έχουν εντοπιστεί τα μοναδικά μέχρι στιγμής αρχαιολογικά κατάλοιπα. Πρόκειται για λείψανα ιστορικών χρόνων, τα οποία υποδηλώνουν οικιστική δραστηριότητα.

Όσο αφορά τις μεταγενέστερες ιστορικές περιόδους, τα ανύπαρκτα αρχαιολογικά κατάλοιπα δεν επιτρέπουν την εξαγωγή συμπερασμάτων, αν και δε φαίνεται να έλαβαν χώρα ριζικές αλλαγές. Ίσως κατά το Μεσαίωνα αποτέλεσε καταφύγιο πειρατών, όπως και τα περισσότερα μικρά νησιά του Αιγαίου, η υπόθεση αυτή όμως δεν υποστηρίζεται από ιστορικά στοιχεία. Εξάλλου το ομαλό ανάγλυφο του νησιού ευνοεί περισσότερο τη χρήση του ως περάσματος στις ναυτικές συγκοινωνίες.

Το μόνο έμμεσο ιστορικό στοιχείο που έχουμε για την Κίναρο των πρώιμων νεότερων χρόνων προέρχεται από την περίφημη μονή της Χοζοβιώτισσας στην Αμοργό. Στο καθολικό της μονής υπάρχει μία δίζωνη εικόνα. Στην ανώτερη ζώνη εικονίζεται στο μέσο η Παναγία σε στάση Δεομένης με το Χριστό στην αγκαλιά της, δεξιά ο άγιος Γεώργιος ο Βαλσαμίτης, προστάτης των ναυτικών, και αριστερά η αγία Παρασκευή. Οι δύο μορφές κρατούν σταυρό με το ένα χέρι και με το άλλο δέονται προς την Παναγία. Στην κατώτερη ζώνη απεικονίζεται σκηνή ναυαγίου με ναυτικούς που παλεύουν να σωθούν ανάμεσα σε δύο ξερονήσια. Τη σκηνή αυτή τη συνοδεύει επιγραφή-δέηση, η οποία αναφέρει τις ευχαριστίες του καθηγούμενου της μονής του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου της Πάτμου για τη διάσωσή του από το ναυάγιο κοντά στα νησιά Κίναρο και Λεβίθα (1619), όταν ταξίδευε από την Πάτμο προς την Αμοργό και τη μονή Χοζοβιώτισσας. Η μαρτυρία αυτή επισημαίνει τη διαχρονική σημασία της Κινάρου ως ναυτικού περάσματος ανάμεσα στις Κυκλάδες και τα Δωδεκάνησα.

3. Η Κίναρος σήμερα

Σήμερα η Κίναρος έχει 2 μόνιμους κατοίκους. Επίσης κατοικείται περιστασιακά από ψαράδες και χρησιμοποιείται για βοσκότοπος, ενώ φιλοξενεί και αποικία μαυροπετρίτη, που είναι είδος γερακιού. Τους καλοκαιρινούς μήνες εκδρομείς από τη Λέρο και την Αιγιάλη απολαμβάνουν την ησυχία και τους υπήνεμους ορμίσκους του νησιού μακριά από το θορυβώδη μαζικό τουρισμό.