Ομηρικός ύμνος

«…κι εσύ αργυρότοξε, άνακτα και μακροβόλε Απόλλων, άλλοτε στον βραχώδη Κύνθο περπατούσες κι άλλοτε πάλι στα νησιά μαζί με τους ανθρώπους. Πολλοί για χάρη σου οι ναοί, τα άλση σου πολύδεντρα, δικοί σου όλοι οι λόφοι, οι μυτερές κορφές των υψηλών βουνών, κι οι ποταμοί που χύνονται στη θάλασσα. Μα εσένα πιο πολύ στη Δήλο χαίρεται η καρδιά σου, Φοίβε, εκεί που οι Ίωνες με τους μακρείς χιτώνες μαζεύονται μαζί με τα παιδιά και τις σεμνές συντρόφους τους, κι εκεί με πυγμαχία, με χορούς και με τραγούδια χαίρονται και εσένα μνημονεύουν όταν αγώνες αρχινούν. Αν κάποιος βρισκόταν εκεί, όταν μαζεύονται οι Ίωνες, θα έλεγε πως σαν θεοί είναι αθάνατοι κι αγέραστοι και θα αγαλλίαζε η καρδιά του βλέποντας την χάρη όλων, τους άντρες, τις όμορφες γυναίκες τους, τα γοργοτάξιδα καράβια και τα πολλά αγαθά τους. Κι ακόμα το θαύμα εκείνο το μεγάλο, που η δόξα του άσβηστη πάντα θα είναι, τις Δηλιάδες κόρες, τις θεράπαινες του Μακρυβόλου. Αυτές που, αφού υμνήσουν πρώτα τον Απόλλωνα κι έπειτα τη Λητώ και την τοξεύτρα Άρτεμη, ψάλλουνε αναθυμούμενες παλαιούς άνδρες και γυναίκες και με τον ύμνο θέλγουν όλα τα γένη των θνητών. Κι όλων των ανθρώπων τις φωνές και τους ρυθμούς ξέρουνε να μιμούνται, τόσο καλά, ώστε καθένας απ’ αυτούς θα νόμιζε πως τραγουδάει ο ίδιος, τόσο είναι τέλειο το τραγούδι τους».

Ομηρικός ύμνος στον Απόλλωνα, 7ος αι. π.Χ.

Η Δήλος με τα μάτια των περιηγητών του ύστερου 18ου αιώνα

«Αυτό το νησί που κάποτε ήταν τόσο ένδοξο, κοσμοπολίτικο κέντρο γεμάτο ανθρώπους, ιερό κέντρο με θρησκευτικές τελετές και μεγαλειώδεις πομπές, είναι τώρα ακατοίκητο και έρημο, γεμάτο ερείπια τόσο διαφορετικά και τόσο καλά δουλεμένα, που δείχνουν πόσο πυκνοκατοικημένο και πλούσιο υπήρξε κάποτε. Τα μόνα ζώα που είδαμε, εκτός από αγριοκούνελα και φίδια, ήταν λίγα πρόβατα που φέρνουν κατά καιρούς από τη γειτονική Μύκονο για να βοσκήσουν το λιγοστό χορτάρι που φυτρώνει ανάμεσα στα ερείπια. Επειδή πολλοί ταξιδιώτες που επισκέφθηκαν αυτό το μέρος δυσκολεύτηκαν να βρουν νερό δίνω ένα χάρτη του νησιού, στον οποίο, ανάμεσα σε άλλα, σημειώνεται η θέση ενός εξαιρετικού πηγαδιού. Ο αριθμός των περίεργων μαρμάρων εδώ μειώνεται συνεχώς, εξαιτίας της συνήθειας που έχουν οι Τούρκοι να τοποθετούν στην κορυφή των τάφων των νεκρών φίλων τους μια μαρμάρινη κολώνα· άθλιοι μαρμαράδες από αυτό το έθνος έρχονται εδώ κάθε χρόνο και δουλεύουν τα μάρμαρα γι’ αυτό το σκοπό λαξεύοντας ένα τουρμπάνι στην κορυφή των επιτύμβιων στηλών. Άλλα κομάτια τα παίρνουν για κατώφλια και περβάζια παραθύρων. Σε λίγα χρόνια το νησί θα είναι ίσως τόσο γυμνό όπως και όταν πρωτοεμφανίστηκε πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας».

Stuart, J. – Revett, N., The Antiquities of Athens (London 1794), τόμ. ΙΙΙ, κεφ. Χ.

Ο Martin Heidegger στη Δήλο

«Οι διαλογισμοί που με απασχολούσαν από καιρό και αφορούσαν την αλήθεια, τις αναφορές της αποκάλυψης και της απόκρυψης βρήκαν με την διαμονή στην Δήλο την ζητούμενη επαλήθευση. Έπαψαν να είναι κάτι φαινομενικά φανταστικό, εκπληρώθηκαν, πληρώθηκαν με παροντικότητα, γέμισαν με το αλλοτινό “ξέφωτο” που πρώτο είχε χαρίσει παροντικότητα στους Έλληνες. Μόνο με την εμπειρία της Δήλου έγινε το ελληνικό ταξίδι διαμονή, “ξέφωτη” παραμονή κοντά σε ό,τι είναι η αλήθεια».

Martin Heidegger, Aufenthalte (Frankfurt a.M. 1989).

Δήλος και Ρήνεια - τόποι αυτογνωσίας

«Τα δίδυμα νησιά, η Δήλος με τη χλαλοή της αλλοτινής της ζωής και η Ρήνεια με τη σιωπή του θανάτου, δεν είναι μέρη για περιδιάβαση. Πολλές στιβάδες έχουν σωρευτεί στα ερείπιά τους, η ιστορία μας. Είναι τόποι αυτογνωσίας, τόποι σκληροί, που περιδινίζονται, περιδινίζουν – και ροκανίζουν: “Αυτό το νησί”, σου λέω, “λίγο λίγο με τρώει και πάω να του μοιάσω”».

Κουσαθανάς, Π. – Πελέκης, Β., Δήλος, άνοιξη του 1991 μ.Χ. (Μύκονος 1991), σελ. 15.