1. Γέννηση – οικογένεια

Ο Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα υπήρξε ο γνωστότερος πειρατής, κουρσάρος και θαλασσοπόρος του τέλους του 15ου και του πρώτου μισού του 16ου αιώνα στο χώρο της Μεσογείου. Γεννήθηκε στη Μυτιλήνη μάλλον το 1466. Το πρώτο του όνομα ήταν Χιδίρ. Γνωρίζουμε με βεβαιότητα ότι η μητέρα του ήταν χριστιανή ελληνικής καταγωγής, ονόματι Καταλίνα ή Κατερίνα. Για τον πατέρα του οι πληροφορίες είναι αμφιλεγόμενες. Άλλες πηγές θεωρούν ότι ήταν Οθωμανός σπαχής στην περιοχή της Καλλίπολης, ενώ άλλες υποστηρίζουν ότι γενίτσαρος ελληνικής καταγωγής.

2. Δράση

2. 1. Από το εμπόριο στην πειρατεία

Η ναυτική του καριέρα άρχισε από το εμπόριο, αλλά σύντομα συνεργάστηκε με τον αδελφό του Ορούτς και επιδόθηκαν σε πειρατικές επιχειρήσεις στο Αιγαίο, για τις οποίες απέκτησαν μεγάλη φήμη μέχρι το 1512. Το 1515 οι δύο αδελφοί επεκτάθηκαν στο μεσογειακό χώρο και κατόρθωσαν να κατακτήσουν το Αλγέρι. Ο Ορούτς αυτοανακηρύχθηκε σουλτάνος του Αλγερίου και διατήρησε αυτό τον τίτλο έως το 1518, όταν σκοτώθηκε κατά την επίθεσή του εναντίον των Ισπανών στο Οράν. Τότε ο Χιδίρ τον διαδέχθηκε και έσπευσε να αναγνωρίσει την επικυριαρχία του Οθωμανού σουλτάνου Σελίμ Α΄.
Η κίνηση αυτή είχε ιδιαίτερη στρατηγική σημασία, αφού έτσι εξασφάλισε τον τίτλο του και, από πειρατής που δρούσε για δικό του όφελος, μετατρέπεται σε κουρσάρο που ενεργούσε για λογαριασμό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Με την ιδιότητα αυτή εξακολούθησε να πραγματοποιεί επιθέσεις εναντίον χριστιανικών στόχων, κυρίως ισπανικών και ιταλικών πλοίων ή εγκαταστάσεων. Το 1520 κατόρθωσε να καταλάβει την Τυνησία. Οι πηγές της εποχής εκείνης τον θεωρούν φόβο και τρόμο των θαλασσών, ενώ του αποδίδουν το επίθετο «Μπαρμπαρόσα» λόγω της κόκκινης γενειάδας του (από το ιταλικό barba rossa). Την ίδια περίπου εποχή πρέπει να έκανε τον πρώτο του γάμο, με μία Αλγερινή, με την οποία απέκτησε ένα γιο, το Χασάν.

2. 2. Ο Μπαρμπαρόσα ως καπουδάν πασά και οι κατακτήσεις του

Η ισχύς του Μπαρμπαρόσα αυξήθηκε ακόμα περισσότερο μετά το 1523, όταν συνένωσε τις δυνάμεις του με αυτές δύο άλλων γνωστών πειρατών, του Σινάν Ρεΐς και του Αϊδίν Ρεΐς. Το 1533 ο Οθωμανός σουλτάνος Σουλεϊμάν ο Μεγαλοπρεπής, αναγνωρίζοντας τόσο τη ναυτική του ικανότητα όσο και τις υπηρεσίες που είχε παράσχει, άμεσα ή έμμεσα, στην Υψηλή Πύλη, του έδωσε το όνομα Χαϊρεντίν (δηλαδή αγαθός της θρησκείας) και το αξίωμα του καπουδάν πασά, δηλαδή του αρχηγού του οθωμανικού στόλου. Με την ιδιότητα αυτή ο Μπαρμπαρόσα ξεκίνησε μια νέα σειρά ναυτικών πολέμων στη Μεσόγειο. Το 1535, σε σύντομη συμμαχία με τους Γάλλους, κατέλαβε τη Σαρδηνία και τη Σικελία. Στη συνέχεια επιδόθηκε σε μια προσπάθεια ελέγχου του αιγαιακού χώρου. Έτσι, στα 1537-1538 κατόρθωσε να καταλάβει για λογαριασμό των Οθωμανών τις περισσότερες βενετικές κτήσεις του Αιγαίου, κυρίως στις Κυκλάδες και τις Σποράδες, και να θέσει το Δουκάτο της Νάξου υπό οθωμανική κυριαρχία. Το 1538 μάλιστα κατανίκησε στην Πρέβεζα τις ναυτικές δυνάμεις της Ιεράς Συμμαχίας, που είχε συσταθεί με πρωτοβουλία πολλών ευρωπαϊκών κρατών, επιβεβαιώνοντας έτσι την κυριαρχία των Οθωμανών στην Ανατολική Μεσόγειο μέχρι τη ναυμαχία της Ναυπάκτου.

3. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του

Το 1543 ο Μπαρμπαρόσα πραγματοποίησε το τελευταίο ναυτικό ταξίδι του. Τότε περίπου συνήψε και το δεύτερο γάμο του με τη δεκαοκτάχρονη κόρη του κυβερνήτη του Reggio της Καλαβρίας. Στη συνέχεια εγκαταστάθηκε στην Κωνσταντινούπολη, όπου ίδρυσε ένα ιεροδιδασκαλείο (μεντρεσέ) και ένα τζαμί στην περιοχή Μπεσίκτας. Στην ίδια περιοχή είχε φροντίσει να χτιστεί και το μαυσωλείο του, σε σχέδιο του περίφημου αρχιτέκτονα Σινάν Πασά. Εκεί ετάφη μετά το θάνατό του στις 4 Ιουλίου 1546.