Πολιτιστική Πύλη του Αρχιπελάγους του Αιγαίου ΙΔΡΥΜΑ ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ
Main Image
 
 

Θεματικός Κατάλογος

empty
empty
 

Δικτυακοί τόποι

empty
empty
 
 
empty empty empty

Αναζητήστε στο χάρτη

empty
 

Το έργο

empty
empty
arrow

Περιγραφή

arrow

Συντελεστές

 
 

Σαπφώ και Αλκαίος

      Σαπφώ και Αλκαίος (5/5/2006 v.1) Sappho and Alcaeus (5/5/2006 v.1)
line

Συγγραφή : Καμάρα Αφροδίτη (12/10/2006)

Για παραπομπή: Καμάρα Αφροδίτη, «Σαπφώ και Αλκαίος», 2006,
Πολιτιστική Πύλη του Αρχιπελάγους του Αιγαίου

URL: <http://www.ehw.gr/l.aspx?id=10549>

 
 

1. Εισαγωγή

Κατά τον 7ο αι. π.Χ. η πολιτική ζωή στη Λέσβο χαρακτηριζόταν από έντονες διαμάχες. Αρχικά κυριαρχούνταν από την οικογένεια των Πενθιλιδών. Προς τα τέλη του αιώνα όμως και άλλες αριστοκρατικές οικογένειες απέκτησαν δύναμη και βλέψεις για την εξουσία. Μέσα στην ταραγμένη εκείνη εποχή έκανε την εμφάνισή της στο νησί η λυρική ποίηση, ίσως για να εκφράσει τα έντονα συναισθήματα ή για να στρέψει τη σκέψη σε ατραπούς λιγότερο επώδυνες, όπως αυτές που βίωναν όσοι ασχολούνταν με τα κοινά.

2. Αλκαίος

Ο Αλκαίος καταγόταν από μία από αυτές τις αριστοκρατικές οικογένειες. Τα αδέρφια του είχαν συμμετάσχει στη δολοφονία του τυράννου Μελάγχρου. Ο ίδιος ο Αλκαίος αργότερα, μαζί με το μετέπειτα αισυμνήτη Πιττακό, είχε οργανώσει μια «εταιρεία», που ανέλαβε την εξόντωση του τυράννου Μυρσίλου. Η συνωμοσία έγινε γνωστή και οι συνωμότες εξορίστηκαν στην Πύρρα, από όπου και πάλι συνέχισαν τις προσπάθειές τους. Μάλιστα πρέπει να ζήτησαν οικονομική βοήθεια από τους Λυδούς, στο οποίο ο Πιττακός αντιτάχθηκε και αποσχίστηκε. Ο Αλκαίος θεώρησε τον Πιττακό προδότη και χρησιμοποίησε την ποίησή του για να τον μειώσει, χρησιμοποιώντας υποτιμητικούς χαρακτηρισμούς: κακόπατρις (ταπεινής καταγωγής) και φύσκων (κοιλαράς) είναι μερικοί από αυτούς. Συχνά έχουμε την εντύπωση πως τα ποιήματά του είναι γραμμένα για να απαγγελθούν σε συμπόσια ομοϊδεατών, διασκεδάζοντάς τους με τη σάτιρα αλλά και την πικρία που εκφράζουν. Ο Αλκαίος εξορίστηκε για την αντικαθεστωτική του συμπεριφορά. Το ίδιο και ο αδερφός του και άλλοι διαφωνούντες.

Στα ποιήματα του Αλκαίου έχει θέση η αλληγορία: η εικόνα ενός πλοίου που παραδέρνει στην καταιγίδα συμβολίζει το κράτος που παραπαίει μέσα στην πολιτική κρίση και είναι μια εικόνα που χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα. Ωστόσο, πολύ συχνό θέμα είναι αυτό της οινοποσίας. Τα ποιήματα του Αλκαίου είναι γραμμένα σε διαφορετικά μέτρα, με κύριο το ιαμβικό. Η διάλεκτος που χρησιμοποίησε ο Αλκαίος είναι η λεσβιακή αιολική, κάτι που φαίνεται να είναι και το κοινό του στοιχείο με την άλλη μεγάλη ποιήτρια της Λέσβου, τη Σαπφώ.

3. Σαπφώ

Η Σαπφώ ήταν περίπου σύγχρονή του και καταγόταν από την πόλη της Ερεσού. Ήταν θυγατέρα του Σκαμανδρωνύμου και της Κλεΐδος. Μεταγενέστερες πηγές αναφέρουν τα ονόματα των αδερφών της, καθώς και του συζύγου της, κάποιου Κερκύλλα από την Άνδρο. Αναφέρουν επίσης ότι η Σαπφώ είχε μια κόρη, την Κλεΐδα. Σύμφωνα με μια θεωρία, ο ανεκπλήρωτος έρωτάς της για το Φάονα την οδήγησε στην αυτοκτονία στο νησί της Λευκάδας, παράδοση που ανήκει μάλλον στη σφαίρα του μύθου.

Αυτό που μας αποκαλύπτει το Πάριο Χρονικό για τη Σαπφώ είναι πως η ποιήτρια εξορίστηκε στη Σικελία μεταξύ του 604/603 και του 596/595 π.Χ. Η ίδια περίοδος συμπίπτει με την ποιητική ακμή της. Από τα ποιήματά της ξεχωρίζουν τα επιθαλάμια: μικρά γαμήλια ποιήματα. Ο τύπος αυτός ποιημάτων, κατά το Λέσκι, πήγαζε από τη λαϊκή λογοτεχνική παραγωγή, όμως η Σαπφώ κατάφερε να τα αναδείξει σε λόγια επιτεύγματα. Θεματολογικά το στοιχείο του έρωτα ξεχωρίζει, διανθισμένο με εξαιρετικά ωραίες εικόνες και άφθονο λυρισμό, έτσι που να ταιριάζει στην ψυχοσύνθεση νεαρών γυναικών, που όπως φαίνεται αποτελούσαν και το κοινό στο οποίο απευθυνόταν. Αυτό έχει δώσει λαβή για τη θεωρία του Willamowitz, σύμφωνα με την οποία η Σαπφώ ήταν δασκάλα σε τάξη κοριτσιών, κάτι που ωστόσο δεν τεκμηριώνεται από άλλα στοιχεία. Η ποίησή της άσκησε επίδραση ιδιαίτερα στους Λατίνους ποιητές. Στα Μεσαιωνικά και Νεότερα χρόνια αρκετοί τη χαρακτήρισαν πρόστυχη, καθώς στο έργο της διαφαίνεται ερωτικό στοιχείο προς το γυναικείο φύλο. Η μορφή της, από την άλλη πλευρά, εξιδανικεύτηκε και αποτυπώθηκε σε μία σειρά από αγάλματα (προτομές Περίνθου, Μαλιμπού, Πειραιά και Ηρακλείου).

Αυτό που μπορεί να πει κανείς με βεβαιότητα για τα ποιήματα της Σαπφώς και του Αλκαίου είναι ότι –πέρα από την αμφιλεγόμενη μερικές φορές ποιητική τους αξία– αποτελούν αντιπροσωπευτικό καθρέφτη της λεσβιακής κοινωνίας της Αρχαϊκής εποχής, ιδιαίτερα της αριστοκρατικής τάξης. Οι άντρες ζούσαν για τον πόλεμο και τα συμπόσια και περνούσαν αρκετές ώρες μαζί σε ομίλους που είχαν κοινωνικό χαρακτήρα, αλλά και πολιτικές βλέψεις. Οι γυναίκες, αντίστοιχα, ήταν καλλιεργημένες και σχημάτιζαν παρόμοιους ομίλους, μέσα στους οποίους προφανώς ασχολούνταν με τις τέχνες ή και με λόγιες συζητήσεις και δε δίσταζαν να έχουν πολιτική άποψη.

 

Κεφάλαια

empty
empty

Δελτίο λήμματος

 

Φωτοθήκη

empty
empty
 
 
empty
emptyemptyempty
empty press image to open photo library empty
empty
empty
 Άνοιγμα Φωτοθήκης 
 
 

Βοηθήματα Λήμματος

empty
empty
 
 
  KTP   ESPA   MNEC   INFOSOC   EU