Πολιτιστική Πύλη του Αρχιπελάγους του Αιγαίου ΙΔΡΥΜΑ ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ
Main Image
 
 

Θεματικός Κατάλογος

empty
empty
 

Δικτυακοί τόποι

empty
empty
 
 
empty empty empty

Αναζητήστε στο χάρτη

empty
 

Το έργο

empty
empty
arrow

Περιγραφή

arrow

Συντελεστές

 
 

Χίος

      Χίος (3/5/2006 v.1) Chios (14/12/2009 v.1)
line

Συγγραφή : Σαραντάκου Έφη , Μισαηλίδου Άννα , Μπενέκη Ελένη , Βαρλάς Μιχάλης (20/4/2005)

Για παραπομπή: Σαραντάκου Έφη, Μισαηλίδου Άννα, Μπενέκη Ελένη, Βαρλάς Μιχάλης, «Χίος», 2005,
Πολιτιστική Πύλη του Αρχιπελάγους του Αιγαίου

URL: <http://www.ehw.gr/l.aspx?id=6910>

 

Γλωσσάριο

 

αγάς, ο
Τίτλος που συνδέεται με αξιώματα ανώτερων στρατιωτικών στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Από το 17ο και κυρίως από το 18ο αιώνα τον τίτλο έφεραν και σημαίνοντες μουσουλμάνοι, χωρίς να έχουν αναγκαστικά άμεση σχέση με στρατιωτικά καθήκοντα.

αγίασμα, το
Το αγιασμένο νερό, αλλά και ο ιερός χώρος απ’ όπου αναβλύζει το ιαματικό ύδωρ, το οποίο οι πιστοί πίνουν ή ραντίζονται με αυτό ή ακόμα λούζονται μέσα σε αυτό για να θεραπευτούν. Τα παλαιοχριστιανικά και βυζαντινά αγιάσματα μπορούν να διακριθούν σε αγιάσματα ενωμένα με τις φιάλες των βασιλικών, σε αγιάσματα με λουτρώνες, σε μαρτύρια με αγιάσματα και σε αυτοτελή αγιάσματα.

Δηλιακή ή Α' Αθηναϊκή Συμμαχία, η
Συμμαχία που ίδρυσαν οι Αθηναίοι μετά το τέλος των Περσικών πολέμων (478 π.Χ.). Σε αυτήν εντάχθηκαν πολλές πόλεις-κράτη του Αιγαίου με την υποχρέωση να συνεισφέρουν πλοία ή χρήματα. Οι κατάλογοι με τα συνεισφερόμενα ποσά επιτρέπουν να αξιολογηθεί η οικονομική δύναμη των μελών.

δημογεροντία, η
Κοινοτική αρχή που απαρτιζόταν από το σύνολο των κοινοτικών αξιωματούχων, οι οποίοι κατά περίπτωση ονομάζονταν άρχοντες, προεστοί, επίτροποι, δημογέροντες ή απλώς γέροντες.

εξωνάρθηκας, ο
Στενόμακρος χώρος κλειστός ή ημιυπαίθριος (στοά) που βρίσκεται δυτικά του νάρθηκα. Πρόκειται δηλαδή για ένα δεύτερο προθάλαμο του ναού που βρίσκεται μπροστά από την πρόσοψη της εκκλησίας.

καθολικό, το
Ο κεντρικός ναός ενός μοναστηριού, στον οποίο τελούνται οι βασικές τελετουργίες· επίσης εκεί καθορίζεται ποιο θα είναι το κατά κύριο λόγο τιμώμενο ιερό πρόσωπο και, άρα, ο προστάτης της μονής. Στις περισσότερες περιπτώσεις όλα τα υπόλοιπα κτήρια της μονής αναπτύσσονται γύρω από το καθολικό και το οικοδομικό συγκρότημα απομονώνεται με περίβολο. Εντός του περιβόλου συχνά υπάρχουν και άλλοι μικρότεροι ναοί ή παρεκκλήσια.

μετόχι
Στη βυζαντινή περίοδο, μετόχι ονομαζόταν η ιδιοκτησία που παραχωρούνταν σε ένα μοναστήρι ως πρόσοδος και λειτουργούσε ως παράρτημά του. Τα μετόχια συνήθως βρίσκονταν σε απομακρυσμένες θέσεις ως προς το μοναστήρι στο οποίο ανήκαν, και περιλάμβαναν διάφορες εγκαταστάσεις (εκκλησία, κελιά, ξενώνες κλπ).

νάρθηκας, ο
Στην εκκλησιαστική αρχιτεκτονική νάρθηκας ονομάζεται ο εγκάρσιος προθάλαμος στη δυτική πλευρά ενός ναού. Σε αυτόν παρέμεναν οι κατηχούμενοι και εκεί εκτελούνταν ορισμένες πράξεις της λειτουργίας. Ο προθάλαμος τοποθετείται μπροστά από το μεσαίο και τα πλάγια κλίτη ως εσωνάρθηκας ή μπροστά από την πρόσοψη της εκκλησίας ως εξωνάρθηκας. O εξωνάρθηκας μπορεί να έχει τη μορφή ανοιχτής κιονοστήρικτης στοάς.

σταυροπήγιο, το
Μονή ή και ναός που υπάγεται απευθείας στο Οικουμενικό Πατριαρχείο και δεν έχει εξάρτηση από τον τοπικό επίσκοπο. Όταν ο όρος αφορούσε χωριά, σήμαινε ότι αυτά εξαρτιόνταν, ιδίως ως προς την εκκλησιαστική φορολογία των κατοίκων, απευθείας από το Πατριαρχείο και όχι από την τοπική μητρόπολη.

τρούλος, ο
Χαρακτηριστικό στοιχείο στη βυζαντινή εκκλησιαστική αρχιτεκτονική. Πρόκειται για ημισφαιρικό θόλο στη στέγη των ναών, δηλαδή για μια κυλινδρική κατασκευή με ανοίγματα (παράθυρα) στο τύμπανο και με θολωτή στέγαση. Ο τρούλος εμφανίζεται ήδη στα Πρώιμα Βυζαντινά χρόνια, επικρατεί κατά τους Μέσους χρόνους και διαδίδεται ευρύτερα στα Βαλκάνια και τη Ρωσία.

Χιώτικο δίκτυο
Το χιώτικο δίκτυο το συνιστούσαν οι Έλληνες έμποροι που δραστηριοποιήθηκαν στο χώρο της Μαύρης θάλασσας, της Μεσογείου και της Βόρειας Ευρώπης στο διάστημα 1830-1860, οι σημαντικότεροι από τους οποίους κατάγονταν από τη Χίο και συχνά συνδέονταν μεταξύ τους με συγγενικούς δεσμούς. Οι έμποροι αυτοί συνδύαζαν το εμπόριο με τη ναυτιλία και οι οίκοι τους χαρακτηρίζονταν από πειθαρχία και συνεκτικότητα. Οι πλέον αξιόλογες οικογένειες ήταν των Ροδοκανάκη, Ζιζίνια, Ράλλη, Σκυλίτση, Αργέντη, Δρομοκαΐτη, Πετροκόκκινου, Αγέλαστου. Το δίκτυο παρήκμασε όταν μεταβλήθηκαν οι συνθήκες εμπορίου στη Μαύρη θάλασσα μετά τον Κριμαϊκό πόλεμο (1853-1856), σε συνδυασμό με τις τεχνολογικές μεταβολές στις θαλάσσιες μεταφορές και τις επικοινωνίες.

 
 
 

Κεφάλαια

empty
empty

1. Φυσικός χώρος – περιβάλλον

1.1. Γεωγραφική διαίρεση

1.2. Γεωλογία

1.3. Μορφολογία

1.3.1 Τα σπήλαια της Χίου

1.4. Σχήμα, ακτές και παραλίες

1.5. Κλίμα

1.6. Χλωρίδα

1.7. Πανίδα

2. Ιστορία

2.1. Προϊστορία - Αρχαιότητα

2.2. Βυζαντινή περίοδος - Γενοβέζικη κυριαρχία

2.3. Οθωμανική περίοδος

2.3.1. 19ος αιώνας

2.4. 20ος αιώνας

2.5. Η καταστροφή της Χίου

2.6. Πρόσφυγες στη Χίο

2.7. Εμπόριο και χιώτικη διασπορά

3. Αρχαιολογικοί χώροι και μνημεία

3.1. Το Κάστρο της Χίου

3.2. Εμπορειό

3.2.1. Ο αρχαϊκός οικισμός και ο ναός

3.2.2. Η Ακρόπολη

3.3. Βολισσός

3.4. Ανάβατος

3.5. Δασκαλόπετρα

3.6. Νέα Μονή

3.6.1. Το χτίσιμο της Μονής και η οργάνωση της μοναστικής ζωής

3.6.2. Η αρχιτεκτονική και η διακόσμηση

3.6.3. Προσθήκες και καταστροφές

3.6.4. Η Νέα Μονή ως αρχιτεκτονικό και κοινωνικό πρότυπο

3.6.5. Η οικονομία της Μονής

3.6.6. Από Μοναστήρι σε πολιτισμικό προσκύνημα

3.6.7. Οι ζώνες επιρροής των μονών

3.7. Άλλοι ναοί

4. Αρχιτεκτονική

4.1. Το γενικό πλαίσιο

4.2. Τα μεσαιωνικά χωριά της νότιας Χίου

4.3. Η πόλη της Χίου και ο Κάμπος

4.4. Η βόρεια Χίος

4.5. Η αρχιτεκτονική της Χίου μετά την οθωμανική κατάκτηση

4.6. Μεσαιωνικά Μαστιχοχώρια

5. Μουσεία

5.1. Αρχαιολογικό Μουσείο

5.2. Το Βυζαντινό Μουσείο Χίου (Μετζητιέ Τζαμί)

5.3. Βιβλιοθήκη Κοραή και Λαογραφικό Μουσείο και Πινακοθήκη Αργέντη

5.4. Ναυτικό Μουσείο Χίου

5.5. Μουσείο Ιστορίας & Φυσικής του 1ου Γυμνασίου Χίου

5.6. Δημοτική Πινακοθήκη της Χίου

5.7. Μουσείο Νίκου Γιαλούρη

6. Το Ομήρειο Πνευματικό Κέντρο

7. Λαϊκός πολιτισμός – λαϊκή τέχνη

7.1. Κεραμεική

7.2. Ξυλογλυπτική – γλυπτική

7.3. Λαϊκή θρησκεία

7.4. Δρώμενα

8. Οι άγιοι της Χίου

8.1. Αγία Μαρκέλλα

8.2. Ο Άγιος Ισίδωρος και η μαστίχα της Χίου

9. Η ναυτιλία της Χίου

10. Η μαστίχα

10.1. Βιολογία – γεωγραφία της μαστίχας

10.2. Παραγωγική διαδικασία – χρόνος

10.3. Η Ένωση Μαστιχοπαραγωγών Χίου και η εταιρική ανάπτυξη της μαστιχοπαραγωγής

10.4. Προϊόντα και χρήσεις

10.5. Ιστορία της κατανάλωσης και ιστορία του μαστιχιού: το εκκρεμές ανάμεσα στη Δύση και στην Ανατολή

Δελτίο λήμματος

 

Φωτοθήκη

empty
empty
 
 
empty
emptyemptyempty
empty press image to open photo library empty
empty
empty
 Άνοιγμα Φωτοθήκης 
 
 

Βοηθήματα Λήμματος

empty
empty
 
 
  KTP   ESPA   MNEC   INFOSOC   EU